Samen met mijn oudste dochter, die er afgelopen zondag niet bij was, zit ik een opname te bekijken van de dienst, waarin ik ook een van de mensen was die mochten getuigen van Gods herstellende kracht. En dan hoor ik mezelf ineens filiosofie zeggen in plaats van filosofie. Nu had ik nog wel een paar versprekingen, maar dit vind ik wel een erge. Dan denk ik gelijk weer: mensen die me dit horen zeggen, kunnen de rest van mijn verhaal vast niet meer serieus nemen. Hoe absurd is dat. Dan komt toch even weer mijn oude ik bovendrijven. De oude perfectionistische ik. Echter, niemand heeft er iets van gezegd, terwijl ik toch wel heel veel positieve reacties heb gehad en van mensen heb gehoord dat ze waren geraakt. Dit is dus echt een irreële gedachte, waar ik het ook al over had in het stukje over onzekerheid. De wereld zit vol met onzekere mensen, mensen met vaak zeer irreële gedachten over zichzelf. Mensen met een laag zelfbeeld, een negatief zelfbeeld.
Hoe zit dat nu eigenlijk met ons zelfbeeld? Hoe maken we een beeld van onszelf?
Eigenlijk is dat best complex. Er zijn namelijk meerdere beelden of plaatjes van jou. Tezamen vormen deze jouw zelfbeeld.
Ten eerste is er natuurlijk het beeld wat je van jezelf hebt. Wie jij denkt dat je bent. Of zoals je bent als je alleen bent. Ken jij jezelf een beetje? Heb jij je positieve en negatieve punten voor jezelf in kaart gebracht?
Dan is er natuurlijk ook het beeld van wie je zou willen zijn. Wat zou je aan jezelf willen verbeteren of veranderen? Of ben je tevreden met jezelf? Voor een gelukkig mens zitten deze eerste twee plaatjes vaak dicht bij elkaar. Voor een onzeker mens zitten ze vaak mijlenver uit elkaar.
Dan is er nog het beeld zoals je jezelf aan anderen laat zien. Dat is vaak niet één plaatje, maar we gebruiken als het ware verschillende maskers in verschillende situaties en groepen van mensen. Het gebruik van maskers klinkt vaak een beetje negatief, maar je kunt ook niet ten alle tijde jezelf laten zien. Het is bijvoorbeeld niet echt handig om tijdens een sollicitatiegesprek te laten zien dat je een ochtendhumeur hebt. Of als je in de rij bij de kassa staat, wil je niet zomaar je verdriet laten zien. Echter, hoe intiemer de contacten in de situatie of groep waarin je verkeert, hoe dichter het beeld wat je laat zien bij je eigen zelf zit. Een gelukkig mens zal in zijn meest intieme relaties zichzelf kunnen en mogen zijn. Een onzeker mens zal juist moeite hebben zichzelf te laten zien, uit angst voor afkeuring en afwijzing. En zal dus heel veel energie steken in het spelen van zijn rollen. Soms gaat dat zo ver, dat diegene zichzelf helemaal kwijt raakt en niet meer weet wie hij is.
Dit is allemaal vanuit je eigen gezichtspunt, maar vanuit het gezichtspunt van een ander wordt er natuurlijk ook een beeld van jou gevormd. Aangezien je verschillende maskers en persona's gebruikt, worden er natuurlijk ook meerdere plaatjes van je gemaakt. Een goede vriend zal een ander beeld van je hebben, dan de kassière in de supermarkt. Hier geldt ook weer dat, hoe beter iemand je kent, hoe dichter zijn beeld van jou bij je ware zelf zit. Ook jouw zelfbeeld wordt hier door beïnvloedt. Denk maar aan de invloed van complimenten aan de ene kant en de invloed van kritiek aan de andere kant. Onzekere mensen zullen zich hierdoor vaker negatief laten beïnvloeden, de negatieve spiraal van irreële gedachten.
Ook een belangrijk beeld is het beeld, wat jij denkt dat de ander van jou heeft gevormd. Want het is niet altijd zo dat hoe jij denkt dat mensen over je denken, ook werkelijk zo is. Vooral onzekere mensen hebben nogal eens de neiging om te denken dat een ander een negatief beeld van ze heeft, terwijl dat vaak helemaal niet zo is. Maar andersom komt ook voor dat mensen overschatten hoe een ander over ze denkt. Of dat er achter je rug om andere dingen over je worden verteld dan recht in je gezicht. Dan geeft iemand je de indruk dat hij je aardig vindt, maar tegen een ander roddelt hij over je. Als je daar achter komt, levert dat vaak een fikse deuk op in je zelfbeeld, maar besef goed dat dit vaak ook diegene zijn eigen onzekerheid is. Een zelfverzekerd persoon heeft het niet nodig om een ander neer te halen. Soms wil je ook, dat het beeld wat een ander van je heeft, anders is dan de werkelijkheid, omdat je bepaalde dingen of negatieve eigenschappen wilt verbergen. Daar gebruik je dan die maskers of persona's voor. Maar in werkelijkheid stelt die ander vaak helemaal niet zulke hoge eisen aan je, in ieder geval niet zo hoog als jij denkt of zo hoog als jij van jezelf eist.
Al met al, is je zelfbeeld en je zelfkennis en hoe je jezelf presenteert, dus constant in wisselwerking, met elkaar, met hoe een ander je ziet en hoe je gezien wilt worden. Dit alles samen vormt wie jij bent. Als wie je bent, wie je zou willen zijn en hoe je gezien wordt redelijk bij elkaar in de buurt zitten, dan ben je vaak best tevreden met jezelf. Zit er echter een kloof tussen deze beelden van jezelf, dan levert dat helaas dikwijls minderwaardigheidsgevoelens op, heb je te weinig waardering voor wie je bent en stel je te hoge eisen aan wie je zou willen zijn.
Wat is nu het ware beeld van jou? Een realistisch beeld, al jouw positieve en negatieve eigenschappen in beeld, zonder waardeoordeel van jou of de ander, zonder verdoezelingen en ontkenningen, zonder onmogelijke eisen en onrealistische verwachtingen, zonder egocentrische vertekeningen? Al je beperkingen en potenties in één beeld?
Dat is hoe God jou ziet! Hij heeft het complete plaatje en Hij weet hoe geweldig dat beeld uiteindelijk kan worden. Tenminste, als je Hem laat werken aan het bouwwerk, wat Hij heeft ontworpen. Als je de hand van de kunstenaar volgt, leer je uiteindelijk ook door Zijn ogen kijken en de ware schoonheid van zijn werk zien! Hij had een prachtig beeld voor ogen toen Hij je schiep en Hij wil niets liever dan je helpen uiteindelijk dat beeld te worden!
